انتقال جنین (In Vitro Fertilization) یا لقاح آزمایشگاهی می‌تواند از نظر جسمی و روحی، سفری دشوار برای یک زوج باشد. از طرفی، موفقیت یا عدم‌موفقیت این روش باروری به عوامل زیادی بستگی دارد. در صورت عدم‌موفقیت انتقال جنین، شرایط بدن تغییر کرده و با علائمی نشان می‌دهد که تخمک بارور شده، نتوانسته به مسیر طبیعی خود ادامه دهد. وقتی برای روش‌های آزمایشگاهی بارداری اقدام می‌کنید، هر روز از خودتان می‌پرسید آیا داروها به‌خوبی پاسخ می‌دهند؟ آیا تخمک‌ها کیفیت کافی را دارند؟ آیا تخمک بارور شده در حال لانهگزینی است؟ توجه کنید که یک نشانگر مهم چرخۀ تولیدمثل، خونریزی است. از این‌جاست که پریود و انتقال جنین به‌یکدیگر مرتبط می‌شوند. در این مقاله از هرلایف به این موضوع می‌پردازیم که چند روز پس از IVF پریود می‌شوید یا به عبارتی، قاعدگی بعد از پریود چگونه است؟
انتقال جنین چیست؟
انتقال جنین یا لقاح آزمایشگاهی به انگلیسی (In Vitro Fertilization) که به‌صورت مخفف IVF نامیده می‌شود، یکی از موثرترین روش‌های درمان ناباروری است. انتقال جنین در واقع آخرین مرحله از مراحل تلقیح آزمایشگاهی است.
در این روش، ابتدا دارویی مصرف می‌شود تا تخمک خانم را بالغ و برای لقاح آماده کند. سپس دکتر متخصص زنان، تخمک‌ها را از رحم خارج کرده و در آزمایشگاه با اسپرم مخلوط می‌کند تا به اسپرم کمک کند تخمک‌ها را بارور کنند. در این مرحله، تخمک بارور شده توسط اسپرم یا به‌عبارتی جنین، در مایع قرار دارد. به‌محض ورود این مایع به رحم، تخمک بارور شده به دیوارۀ رحم می‌چسبد. به‌این ترتیب باروری شروع خواهد شد. دکتر متخصص زنان در مورد تعداد تخمک‌های بارور شده با زوج صحبت خواهد کرد. زوجین می‌توانند باقی‌مانده تخمک‌های بارور شده را برای برنامۀ بعدی، فریز کنند. بنابراین جنین فریز شده می‌تواند برای دفعات بعدی لقاح استفاده شود.
انتقال جنین چه زمانی انجام می‌شود؟
انتقال جنین در روز دوم تا ششم پس از لقاح انجام می‌شود. یعنی درست زمانی که ۴۸ ساعت تا ۱۲۰ ساعت از لقاح تخمک با اسپرم گذشته باشد. البته زمان دقیق انتقال جنین به ویژگی‌های فیزیولوژیکی بدن زنان مرتبط است. وضعیت عمومی بدن یک خانم تاثیر زیادی روی تعیین زمان انتقال جنین دارد بنابراین ممکن است پزشک متخصص زنان بسته به علائم و وضعیت بدنی زمان دیگری را تعیین کند.
شروع آخرین دوره پریود و انتقال جنین
شروع دورۀ قاعدگی، رویدادی است که اکثر زوجین مشتاقانه منتظر آن هستند؛ زیرا در نهایت فرایند انتقال جنین شروع خواهد شد. بنابراین زوج آماده هستند تا آخرین تلاش خود برای به‌دنیا آوردن فرزندی سالم را انجام دهند.
به‌یاد داشته باشید، روزی که پریود شما شروع می‌شود، کیفیت و کمیت جریان خونریزی کاملا بی‌اهمیت است. تنها چیزی که مهم است، تعیین روز ۱ سیکل قاعدگی است که به پزشک کمک می‌کند تا زمان دقیق انتقال جنین را تعیین کند.
پریود و انتقال جنین به روش IVF چه ارتباطی به یکدیگر دارند؟
شروع قاعدگی بعد از IVF به عوامل زیادی بستگی دارد. مهم‌ترین عاملی که روی فرایند شروع پریود و انتقال جنین تاثیر دارد، این است که آیا لقاح موفقیت‌آمیز بوده است یا خیر؟ اگر لانهگزینی به‌درستی انجام نشده باشد، در یک بازۀ زمانی مشخص پریود خواهید شد.
لانهگزینی جنین بعد از آی وی اف، حدود ۴۰ ساعت طول می‌کشد. در این مورد، حدود ۳ روز ممکن است متوجه لکه‌بینی کمی شوید و همین‌طور ممکن است در ناحیه کمر و شکم، درد و گرفتگی (مانند علائم قاعدگی) داشته باشید. در چنین شرایطی مشاهده کمی خون مانند لکه‌بینی جای هیچ‌گونه نگرانی نیست و نمی‌تواند نشانه عدم موفقیت لقاح و شروع پریود باشد.
نزدیک به ۳ روز بعد از لقاح، برای انجام آزمایش HCG خیلی زود است. بنابراین پیشنهاد می‌شود که سطح این هورمون را در روزهای پنجم یا ششم پس از انتقال جنین بررسی کنید. در برخی موارد ممکن است جنین در حفره رحم رشد کند و تا ۱۰ روز پس از کاشت به دیوارۀ رحم بچسبد که به آن کاشت دیرهنگام (Late Implantation) می‌گویند. در این شرایط نیز ممکن است پریود نشوید که نشانه‌ای از لانهگزینی خواهد بود.
برخی از خانم‌ها در روز دهم پس از IVF، دفع لخته خون و توده‌های مخاطی را مشاهده می‌کنند. امکان دارد این ترشحات خون از واژن حداقل ۳ روز ادامه داشته باشد. اگر ترشحات خونی بیشتر از ۱۰ روز ادامه داشته باشند، به‌عنوان خونریزی رحمی شناخته می‌شوند و خونریزی پریود نیست.
اگر خونریزی لانهگزینی باشد، ممکن است ابتدا مایل به قرمز بوده و سپس قهوه‌ای رنگ شود. بروز علائمی مانند حالت تهوع، تغییرات خلق‌وخو و بزرگ شدن سینه‌ها قبل از روز چهاردهم را نمی‌توان حاملگی تلقی کرد.
خونریزی لانهگزینی در مقابل علائم پریود، از کجا تشخیص دهیم؟
لکه‌بینی معمولا به‌معنای وجود چند لکۀ خون روی لباس زیر یا دستمال توالت است. برخی از پزشکان متخصص زنان ادعا می‌کنند، لکه‌بینی که با رنگ قهوه‌ای یا شرابی رنگ شروع شده و به قرمز روشن تغییر رنگ دهد، می‌تواند نشانه‌ای از شروع پریود باشد. اما نکتۀ مهم این‌جاست که برخی دیگر از پزشکان متخصص زنان معتقدند که هیچ راهی برای تشخیص تفاوت بین خونریزی قاعدگی و خونریزی لانهگزینی در نگاه اول وجود ندارد. برای مشخص شدن تفاوت خونریزی لانهگزینی با خونریزی پریود و انتقال جنین باید علائم زیر را بررسی کنید.
گرفتگی عضلات
گرفتگی عضلات ناشی از لانهگزینی، اگرچه گاهی شدید است، اما معمولا مانند گرفتگی و درد پریود طولانی نخواهد بود. توجه کنید که بدن هر زنی منحصربه‌فرد است، بنابراین هر زنی انقباضات رحمی متفاوتی را تجربه خواهد کرد. وجود کمی خون در رحم می‌تواند باعث گرفتگی شدید در برخی از زنان شده در حالی که برخی دیگر هیچ علائمی ندارند.
جریان خونریزی
برخی از خانم‌ها، خونریزی لانهگزینی را به شدت روز اول سیکل قاعدگی خود تجربه می‌کنند. اما این خونریزی معمولا کوتاه‌مدت است. وقتی خونریزی شروع می‌شود، ممکن است تصور کنید که قاعدگی شروع شده است، حتی ممکن است حساسیت سینه‌ها و یا حالت تهوع را تجربه کنید. این‌ها می‌تواند نشانه‌ای از شروع بارداری باشد، بنابراین لزوما به‌مفهوم شروع پریود و انتقال جنین ناموفق نخواهد بود.
شباهت
خونریزی لانهگزینی می‌تواند تا چند روز ادامه داشته باشد. این خونریزی بیشتر مشابه لکه‌بینی بوده و به‌اندازۀ سیکل قاعدگی خونریزی نخواهید داشت. جریان خون ثابت‌تر، شروع سبک‌تر و سنگین‌شدن خونریزی با پیشرفت روزها، احتمالا نشانه‌ای از شروع پریود و انتقال جنین ناموفق خواهد بود. در این شرایط تست بارداری نیز نتیجۀ منفی را نشان خواهد داد.
در هر صورت، وقتی انتقال جنین انجام می‌شود، زوج باید با همکاری یکدیگر، علائم و نشانه‌های مختلف را ثبت کرده و در اختیار پزشک متخصص زنان قرار دهند تا فرایند انتقال جنین به درستی رصد شود.
پس از انتقال جنین چه اتفاقی برای بدن می‌افتد؟
تنها راه مطمئن برای مشخص شدن اینکه آیا لانهگزینی اتفاق افتاده، انجام تست بارداری است. اما برخی از علائم ممکن است عدم موفقیت انتقال جنین را نشان دهند. لازم است بدانید که همۀ خانم‌ها ممکن است این علائم و نشانه‌ها را تجربه نکنند.
انتقال جنین یک جراحی سخت نیست اما در طول چرخۀ IVF، بدن زنان تحت انواع داروها و روش‌های هورمونی قرار می‌گیرد. این داروها برای تحریک تخمدان‌ها برای تولید تخمک‌های متعدد استفاده می‌شوند و می‌توانند به بازیابی یا بارور شدن تخمک‌ها نیز کمک کنند. بنابراین چرخۀ انتقال جنین می‌تواند از نظر جسمی و روحی سخت باشد، زیرا به تزریقات منظم، سونوگرافی و آزمایش خون نیاز دارد.
خونریزی بعد از جمع‌آوری تخمک
برخی از خانم‌ها ممکن است بعد از جمع‌آوری تخمک، مقداری لکه‌بینی یا خونریزی داشته باشند. دلیل آن نیز ورود سوزن از طریق دیوارۀ واژن است تا تخمک‌ها را بازیابی کند. این لکه‌بینی در اکثر موارد خیلی زود متوقف خواهد شد. البته برخی از خانم‌ها ممکن است خونریزی بیشتری را تجربه کنند که در این شرایط باید با پزشک متخصص زنان خود مشورت کنند. بنابراین این خونریزی نمی‌تواند نشانه‌ای از شروع پریود باشد.
برخی از خانم‌ها نیز ممکن است پس از انتقال جنین، لکه‌بینی داشته باشند. این مورد می‌تواند برای زوجین کمی ترسناک باشد. اما جای نگرانی نیست چون پزشک مجبور شده دهانۀ رحم را اندکی دستکاری کند. این خونریزی دهانۀ رحم است و به جنین انتقال داده شده آسیبی وارد نمی‌کند.
خونریزی بعد از انتقال جنین
خونریزی در طول ۲ هفته انتظار، رایج نیست چون بدن زنان از حمایت فاز لوتئال با افزایش و کاهش سطح استروژن و پروژسترون برای کمک به حمایت از پوشش رحم استفاده می‌کند. به‌همین‌دلیل است که وقتی خونریزی رخ می‌دهد، می‌تواند باعث وحشت زوجین شود زیرا نگران هستند که این خونریزی به معنای پریود بوده و انتقال جنین به مشکل خورده باشد. در این شرایط بدترین کابوس زوج رخ می‌دهد.
در این دوره، زنان اغلب در مورد هر قطره خونی که می‌بینند، وسواس پیدا می‌کنند. برخی حتی به غلط تصور می‌کنند که جنین خود را دیده‌اند که همراه با لختۀ خون خارج شده است. لازم است بدانید که جنین‌ها در این مرحله میکروسکوپی هستند و ابدا با چشم غیرمسلح قابل تشخیص نخواهند بود.
توجه کنید که هر خونریزی به‌معنای پریود و انتقال جنین شکست‌خورده نیست. در بسیاری از زنان، این خونریزی به‌خودی‌خود محدود به همان اندازۀ اندک شده و ناگهان متوقف می‌شود. بنابراین شاید هرگز به‌معنای شکست روش انتقال جنین نباشد. نکته مهم این‌جاست که خونریزی می‌تواند نشانۀ بسیار خوبی باشد، چون نشانه‌ای از خونریزی لانهگزینی و موفقیت روش انتقال جنین بوده است که پس از مدتی با آزمایش یا تست بارداری مثبت به اثبات می‌رسد.
تشخیص خونریزی لانهگزینی با پریود در انتقال جنین
لانهگزینی معمولا بین ۱ تا ۳ روز پس از انتقال جنین اتفاق می‌افتد. خونریزی لانهگزینی در همین زمان رخ داده و برخی از خانم‌ها که چندقلو دارند، ممکن است خونریزی بیشتری را تجربه کنند.
متاسفانه علائم خونریزی لانهگزینی شبیه علائم سندرم پیش از پریود (PMS) است و عموما زمانی رخ می‌دهد که بیمار ممکن است انتظار خونریزی قاعدگی را داشته باشد. خونریزی لانهگزینی پس از انتقال جنین، معمولا به‌صورت زیر است.
- جریان خونریزی لانهگزینی بیشتر شبیه به لکه‌بینی یا خونریزی خفیف تا قاعدگی کامل است.
- رنگ خونریزی لانهگزینی به‌جای قرمز روشن و تیره بیشتر به رنگ صورتی روشن تا قهوه‌ای مات شباهت دارد.
- مدت خونریزی لانهگزینی از چند ساعت در روز تا چند روز محتمل است.
بهترین روش تشخیص خونریزی لانهگزینی برای اطمینان از انتقال جنین موفق، پایش سطح HCG است. اگر خانمی علائمی مانند کمر درد، سردرد، حالت تهوع، حساسیت سینه‌ها و گرفتگی خفیف را داشته و سطوح اولیه HCG هر ۴۸ تا ۷۲ ساعت، ۲ برابر شود، به‌احتمال زیاد، خونریزی در نتیجه کاشت موفق تخمک بارور شده رخ داده است.
به‌خاطر داشته باشید که خونریزی لانهگزینی قبل از قطع قاعدگی اتفاق می‌افتد. تست‌های بارداری در صورتی‌که بعد از قاعدگی از دست‌رفته انجام شوند، به‌احتمال زیاد دقیق‌تر خواهند بود. اگر خیلی زود آزمایش بارداری انجام دهید، ممکن است جواب منفی کاذب دریافت کنید.
چه زمانی خونریزی نگران‌کننده و نشانه عدم موفقیت انتقال جنین است؟
اگر در کمتر از ۱۲ روز پس از انتقال جنین و با وجود مصرف داروها، پریود شدید، باید با پزشک متخصص زنان خود مشورت کنید. پزشک معمولا در این شرایط سطح پروژسترون شما را ۳ روز پس از انتقال جنین در چرخه، آزمایش می‌کند. اگر سطح پروژسترون کم باشد، ممکن است پزشک روشی را پیشنهاد دهد که سطح پروژسترون بدن را افزایش می‌دهد که می‌تواند مصرف پروژسترون مصنوعی باشد. پس از یک چرخۀ IVF ناموفق، بدن زنان برای بهبود فیزیکی و عاطفی به زمان نیاز دارد پس به‌خودتان فرصت دهید.
چند روز بعد از انتقال جنین پریود می‌شوید؟
پریود قطع‌شده پس از انتقال جنین حتی در صورت داشتن چرخۀ قاعدگی منظم، می‌تواند نشانه‌ای از موفقیت‌آمیز بودن انتقال جنین باشد. اگر IVF ناموفق باشد، فولیکول‌ها به رشد و بلوغ خود ادامه می‌دهند. بااین‌حال، تخمک‌ها بازیابی یا بارور نخواهند شد. برخی از فولیکول‌ها ممکن است حتی پس از لغو چرخۀ IVF نیز تخمک‌های خود را آزاد کنند. دلیل این امر، هورمون‌هایی است که باعث تخمک‌گذاری می‌شوند و هنوز در بدن وجود دارند.
بیشتر فولیکول‌ها، تخمک‌های خود را آزاد نمی‌کنند. این فولیکول‌ها در نهایت دوباره جذب و ناپدید می‌شود. این روند ممکن است چندین هفته طول بکشد. در این مدت، زنان ممکن است علائمی مانند نفخ، گرفتگی و حساسیت سینه‌ها را تجربه کنند. این علائم به‌دلیل سطح بالای هورمون‌ها در بدن رخ می‌دهند.
اگر جنین نتواند لانهگزینی کند، به‌طور معمول بین ۴ تا ۶ هفته (حدود ۱ ماه و نیم) پس از چرخۀ IVF ناموفق، قاعدگی طبیعی شروع خواهد شد. بااین‌حال، برخی از زنان ممکن است با تاخیر یا بی‌نظمی در چرخۀ قاعدگی خود مواجه شوند. دلایل مختلفی برای شروع پریود و انتقال جنین ناموفق وجود دارد. از جمله این عوامل می‌توان به عادات بد زندگی، استرس زیاد که بر غدۀ هیپوفیز تاثیر منفی گذاشته، اختلالات هورمونی یا عدم تعادل هورمونی و شرایط پزشکی زمینه‌ای اشاره کرد.
شرایط پریود و انتقال جنین ناموفق
برای برخی از زوجین، روش لقاح آزمایشگاهی یا IVF آخرین راهی است که می‌تواند آن‌ها را به داشتن فرزندی سالم امیدوار کند. اما چالش اصلی این‌جاست که این روش ممکن است برای برخی از خانم‌ها موفقیت‌آمیز نباشد. از آنجا که عوامل متعددی روی موفقیت یا عدم موفقیت IVF تاثیر می‌گذارند، باید بدانید که بدن در هر مورد چه شرایطی خواهد داشت.
شروع پریود و انتقال جنین ناموفق معمولا به یکدیگر مرتبط هستند. بنابراین خانم‌هایی که لقاح آزمایشگاهی موفقی نداشته‌اند در یک بازۀ زمانی مشخص خونریزی پریود را تجربه خواهند کرد.
