اختلالات جنسی هنگامی به وجود می‌آیند که تمایلات و رفتارهای جنسی در روابط میان زوجین از مسیر سالم خود خارج می‌شوند. به این ترتیب زن یا مرد از رفتارهای جنسی خود و یا طرف مقابل به دلایلی مانند اجباری بودن یا خشن بودن رفتارها یا مسائل دیگر رضایت ندارد.
آنچه در این مطلب از هرلایف بررسی می‌کنیم، مهم‌ترین مشکلات و اختلالات جنسی زنان در روابط زناشویی است. این مشکلات شامل اختلالات هورمونی، اختلالات روانی، بی میلی جنسی زنان و حتی بروز مشکل در ارگاسم می‌شود. در ادامه توضیح بیشتری دربارۀ هر یک ارائه خواهد شد.
منظور از اختلال جنسی چیست؟
رابطۀ جنسی می‌تواند بخش مهمی از سلامت و کیفیت زندگی خانم‌ها را تشکیل دهد. بنابراین برخورد با اختلال عملکرد جنسی می‌تواند از نظر جسمی و عاطفی سخت باشد.
اختلال جنسی (Sexual dysfunction) به مشکلات مداوم و مکرر در پاسخ جنسی، میل، ارگاسم یا درد در فعالیت جنسی گفته می‌شود. ناتوانی در لذت بردن یا عدم تمایل به شرکت در فعالیت‌های جنسی ممکن است نشانه‌ای از اختلالات جنسی باشد و رابطۀ زناشویی را با مسائل متعددی مواجه می‌کند. این مسئله به امری رایج تبدیل شده که قابل درمان است. عواملی مانند استرس، شرایط بهداشتی، مصرف دارو یا تجربۀ آسیب دیدن از نظر جنسی در گذشته نیز می‌توانند باعث بروز چنین اختلالی شوند.
ناتوانی جنسی در زنان
بسیاری از زنان گاهی اوقات مشکلات عملکرد جنسی را تجربه می‌کنند. این اختلالات می‌توانند در هر مرحله از زندگی، در شرایط خاص جنسی یا در تمام شرایط جنسی رخ دهند.
پاسخ جنسی روابط پیچیده‌ای را شامل می‌شود که تحت تأثیر فیزیولوژی زوجین، احساسات، تجربیات، باورها، سبک زندگی و روابط آنها قرار می‌گیرد. اختلال در هر عامل می‌تواند میل جنسی، برانگیختگی یا رضایت جنسی را تحت تأثیر قرار دهد. اما درمان آنها با رویکردهای مختلف انجام می‌شود.
علائم اختلالات و ناتوانی جنسی در زنان
- میل جنسی کم: شایع‌ترین علامت اختلالات جنسی زنان است که همان تمایل نداشتن زنان به رابطۀ جنسی است.
- اختلال در برانگیختگی جنسی: تمایل خانم به رابطۀ جنسی ممکن است تغییری نکند. اما در مرحلۀ «تحریک شدن» مشکل دارد یا قادر به تحریک و حفظ برانگیختگی در طول فعالیت جنسی نیست.
- اختلال ارگاسم: خانم در رسیدن به ارگاسم پس از تحریک جنسی کافی، با مشکل مداوم یا مکرر مواجه است.
- تجربۀ درد جنسی: او در ارتباط با تحریک جنسی یا تماس واژینال درد دارد.
انواع اختلالات جنسی در زنان
خانم‌ها با توجه به عوامل مختلفی که در روابط جنسی مؤثر هستند، مانند احساساتی که در رابطۀ جنسی دخالت دارند، سلامت جسمی زوجین، باورها و تجارب، با انواع اختلالات جنسی مواجه می‌شوند. در ادامه به این اختلالات می‌پردازیم.
واژینیسموس
واژینیسموس هنگامی رخ می‌دهد که وقتی چیزی وارد واژن می‌شود، عضلات آن به صورت خودکار منقبض می‌شوند. ۵ تا ۱۷ درصد از زنان به این اختلال مبتلا هستند که امری دردناک به حساب می‌آید. به همین دلیل خانم هنگام دخول، ترس و نگرانی زیادی را تحمل می‌کند. در حالی که منقبض شدن عضلات، فرآیند دخول را برای همسر نیز به امری پراسترس و اذیت کننده تبدیل می‌کند.
بی میلی جنسی
گاهی رابطۀ جنسی دردناک است یا استرس، ترس و نگرانی برای خانم‌ها به همراه دارد. از طرفی ممکن است که خانم در رابطۀ جنسی به طور مداوم به ارگاسم نرسد. در ضمن گاهی پیش می‌آید که خانم نمی‌تواند در رابطۀ جنسی به موقع عکس العمل درست نشان دهد. این عوامل باعث می‌شوند که خانم‌ها تمایلی به برقراری مقاربت جنسی با همسر خود نداشته باشند.
پژوهش‌ها نشان داده که ۴۰ تا ۷۰ درصد از زنان در طول سال چند ماه و برای مقاطعی دچار بی میلی جنسی می‌شوند. زنان در سال اول بعد از زایمان و همچنین در فاصلۀ زمان پیش تا پس از یائسگی بی میلی جنسی را بیشتر از زمان‌های دیگر تجربه می‌کنند.
اختلال در ارگاسم
اختلال در ارگاسم هنگامی رخ می‌دهد که خانم‌ها به اندازۀ کافی به ارگاسم نمی‌رسند یا محرک‌های محیطی این فرآیند را به تعویق می‌اندازند. از طرفی ممکن است که خانم‌ها بارها در روابط جنسی، به ارگاسم نرسند. این اختلال به اسم آن اورگاسمیا شناخته می‌شود.
مراتب اختلال ارگاسم را در چند رده تقسیم بندی می‌کنند که عبارتند از آنورگاسمیای:
- اولیه: خانم به ارگاسم نمی‌رسد.
- ثانویه: فرآیند به ارگاسم رسیدن با مشکل مواجه می‌شود.
- وضعیتی: بانوان تنها در شرایط و موقعیت‌های ویژه به ارگاسم می‌رسند.
- عمومی: در هر شرایطی، حتی زمانی که تمام شرایط فراهم است، خانم‌ها به ارگاسم نمی‌رسند.
آتروفی شدن واژن
هنگامی که سطح هورمون‌های جنسی در خانم‌ها کاهش می‌یابد، دیوارۀ واژن شروع به نازک شدن می‌کند. به این ترتیب با گذر زمان واژن آتروفی می‌شود. این اتفاق عموماً در یائسگی برای خانم‌ها اتفاق می‌افتد. ابتلای خانم‌ها به آتروفی واژن باعث بروز مشکلاتی در رابطۀ جنسی و دردناک بودن مقاربت جنسی می‌شود. از طرفی باعث افزایش بروز بی اختیاری ادرار، عفونت‌های ادراری و تکرر ادرار می‌شود.
مطالعه‌ای نشان داده که ۴۰ تا ۵۷ درصد بانوانی که در دورۀ یائسگی قرار دارند، درجاتی از آتروفی (خشکی) واژن را تجربه می‌کنند. اما ۱۵ درصد از خانم‌ها پیش از تجربۀ یائسگی، آتروفی شدن واژن را تجربه می‌کنند.
شل شدن عضلات واژن
یکی از دلایلی که خانم‌ها با مشکلات و اختلالات جنسی مواجه می‌شوند، شل شدن عضلات واژن (Vaginal Laxity) آنهاست. تغییرات هورمونی به خصوص در زمان یائسگی و همچنین کشیده شدن عضلات واژن در زمان زایمان طبیعی علل عمدۀ شل شدن عضلات واژن در زنان به حساب می‌آیند. خانم‌ها در چنین شرایطی دچار افتادگی واژن، بی اختیاری ادرار و درد شکم و لگن می‌شوند.
تحقیقی که سال ۲۰۲۲ منتشر شده، اعلام کرد که ۴۸ درصد از زنان با درجاتی از شل بودن عضلات واژن مواجه هستند. مسئله‌ای که خانم‌ها را در داشتن یک رابطۀ جنسی سالم، با دردسر رو به رو می‌کند.
اختلالات هورمونی
اختلالات هورمونی در رخ دادن مشکلات مختلفی در بانوان دخالت دارند. اما همین مسئله باعث کاهش میل جنسی، بروز خشکی واژن، شل شدن عضلات واژن و حتی اختلال در ارگاسم می‌شود. به همین دلیل می‌توان آن را در بروز اختلالات و مشکلات جنسی خانم‌ها مؤثر دانست.
اختلالات روانی
خانم‌هایی که فشارهای عصبی، اضطراب و استرس زیادی را تحمل می‌کنند یا از اختلالات روانی رنج می‌برند، ممکن است دچار مشکلات و اختلالات جنسی شوند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۳ نشان داد که ۳۰ تا ۵۰ درصد بانوانی که اختلالات روانی، استرس، اضطراب و فشارهای عصبی را تجربه می‌کنند، با مشکلات جنسی رو به رو هستند.
علت اختلالات جنسی در زنان
ابتلای خانم‌ها به اختلالات جنسی که پیش از این توضیح داده شدند، به واسطۀ مشکلات جسمی، روانی و محیطی است که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
علل جسمی
ابتلای خانم‌ها به بیماری‌های مختلف و بروز اختلالاتی در عملکرد طبیعی اندام‌های بدن زنان در بروز اختلالات جنسی اثرگذار هستند. از جمله بیماری‌هایی که باعث ایجاد مشکلات جنسی می‌شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- واژینیسموس
- شل شدن عضلات واژن
- آتروفی واژن
- بیماری‌های عفونی مقاربتی
- بیماری‌های کلیه و مجاری ادراری
- نارسایی کلیه
- بیماری ام اس
- سرطان
- معلولیت‌های جسمانی
- بیماری‌های قلبی و عروقی
عوامل روانی
استرس، اضطراب، فشارهای عصبی و ابتلا به بیماری‌ها و اختلالات روانی مانع از انجام فعالیت‌ها و رفتارهای جنسی بانوان در روابط زناشویی آنها می‌شوند. عدم تعادل هورمونی با اضطراب، مشکلات عصبی و علائم بیماری‌های روانی در ارتباط هستند. همین موضوع در تجربۀ آنورگاسمیا، بی میلی جنسی و حتی بروز مشکلاتی در ساختار واژن تأثیر دارد.
عوامل محیطی
محیطی که خانم‌ها در آن زندگی می‌کنند و آلودگی‌های شیمیایی و سمی آنجا مانند سرب، آفت کش‌ها و حلال‌های آلی همگی بر سیستم عصبی و تعادل هورمونی خانم‌ها اثر دارند. همین موارد می‌توانند اختلالات جنسی را در بانوان افزایش دهند.
عوامل محرک در اختلالات جنسی زنان
با توجه به آنچه که توضیح داده شد، عواملی وجود دارند که محرک در اختلالات جنسی زنان به حساب می‌آیند. آنها را می‌توان در سه گروه اصلی عوامل جسمی، روانی و محیطی تقسیم بندی کرد.
- عوامل جسمی: بیماری‌ها، جراحی‌ها، سرطان، اختلالات و بیماری‌های دستگاه تناسلی و مشکلات ژنتیکی
- عوامل روانی: بیماری‌ها و اختلالات روانی، استرس‌های شغلی و زندگی و اضطراب
- عوامل محیطی: آلاینده‌های موجود در محیط مانند آفت کش‌ها، مواد آلی و آلودگی‌های شیمیایی دیگر
نحوۀ تشخیص اختلالات جنسی در زنان
با توجه به توضیحاتی که ارائه دادیم، هنگامی که فعالیت جنسی خانمی در روابط زناشویی او مانع از ایجاد احساس لذت و رضایت خود یا همسرش می‌شود، می‌توان گفت که او دچار اختلالات و مشکلات جنسی است. او با مراجعه به متخصص زنان می‌تواند سلامت دستگاه تناسلی خود را بررسی کند. از طرفی، در صورت ابتلا به بیماری‌های دیگر، بهتر است شرایط را با پزشک معالج مورد بررسی قرار دهد. اختلالات روانی را نیز می‌توان با کمک روانپزشکان و روانشناسان درمان و مدیریت کرد.
برای بررسی سلامت جسمانی انواع آزمایش‌ها و معاینات فیزیکی وجود دارند. اما در بررسی سلامت روانی، دارودرمانی و روش‌های روان درمانی پاسخگو هستند.
درمان اختلالات جنسی در زنان
درمان اختلالات جنسی در زنان با رفع علتی که مسبب آنهاست، در طی فرآیندی انجام می‌شود. برای مثال، خانمی که به مشکلات واژن از جمله آتروفی واژن، واژینیسموس یا شل شدن عضلات واژن مبتلاست، با مشورت پزشک زنان و زایمان فرآیند درمان را پیش می‌گیرد.
اگر ابتلا به بیماری‌های کلیوی، مثانه، خود ایمنی و معلولیت‌های جسمی باعث بروز اختلالات جنسی در زنان شده باشد، با راهکارهای تجویزی پزشک درمانگر درمان یا مدیریت می‌شوند. در حالی که مشاوره‌های روانشناسان می‌توانند در آگاه سازی زوجین و کاهش چالش‌های روانی متأثر از عوامل جسمی نقش مهمی داشته باشند.
اگر عوامل روانی باعث ایجاد اختلالات جنسی شده باشند، روانپزشکان و روانشناسان می‌توانند با جلسات مختلف و طی دارو درمانی، روان درمانی و سکس درمانی این اختلالات را رفع کنند.
پیشگیری از اختلالات عملکرد جنسی در زنان
شاید این سؤال برای شما پیش آید که آیا اختلالات عملکرد جنسی در زنان قابل پیشگیری هستند؟ در پاسخ می‌توان گفت که رعایت نکات مختلفی که سبک زندگی، سلامت جسمانی و سلامت روانی را بهبود می‌دهند، می‌توانند در عدم ابتلای خانم‌ها به اختلالات جنسی تأثیر داشته باشند.
برای مثال ورزش کردن، مدیریت استرس، گذراندن جلسات توسعۀ فردی، استفاده از مشاوره‌های مرتبط با روابط زناشویی و مصرف داروها برای درمان بیماری‌های جسمانی و روانی، احتمال ابتلای خانم‌ها را به مشکلات و اختلالات عملکرد جنسی کاهش می‌دهند.
عوارض و ابعاد اجتماعی: باورهای نادرست + حقایق علمی
باورهای غلطی دربارۀ اختلالات جنسی خانم‌ها وجود دارند که حمایت از آنها توسط گروه‌های مختلف بر زندگی اجتماعی زنان و حتی روابط زناشویی آنها اثرات منفی داشته‌اند. در ادامه به چند مورد از آنها و حقایق علمی نقض کنندۀ این باورها می‌پردازیم.
اختلالات جنسی در زنان نادر هستند
بر اساس مطالعات مختلف، ۳۰ تا ۵۰ درصد از زنان از مشکلات و اختلالات جنسی رنج می‌برند. این اختلالات عمدتاً در حالت بی میلی جنسی، اختلال در ارگاسم و احساس درد در روابط جنسی هستند.
مشکلات جنسی زنان فقط از نوع روانی هستند
اگرچه بسیاری از اختلالات جنسی زنان ناشی از مسائل روحی و روانی است، اما بر خلاف آنچه که این باور به آن اشاره دارد، عوامل جسمی و محیطی نیز در بروز مشکلات جنسی در خانم‌ها نقش دارند. بیماری‌های واژن، مصرف داروهایی برای رفع بیماری‌های جسمانی و آلاینده‌های شیمیایی و سمی در محیط در کنار استرس، اضطراب و افسردگی اختلالات جنسی را به وجود می‌آورند.
زنان نسبت به مردان تمایلات جنسی کمتری دارند
عوامل مختلفی باعث می‌شوند که تمایلات جنسی زنان و مردان با یکدیگر فرق داشته باشند. تغییرات هورمونی، شرایط جسمانی، سلامت روانی و تعادل خلقی در میزان تمایلات جنسی آقایان و خانم‌های مختلف اثر دارند. به همین دلیل نمی‌توان مقایسه‌ای قطعی میان تمایلات جنسی خانم‌ها و آقایان انجام داد.
درد در رابطۀ جنسی برای زنان طبیعی است
بر خلاف تصوری که وجود دارد، درد در رابطۀ جنسی برای بانوان امری عادی و طبیعی نیست. خانم‌ها باید هنگامی که رابطۀ جنسی دردناکی را مکرراً تجربه می‌کنند، به پزشک زنان مراجعه کنند. با یافتن علل ایجاد این درد و رفع آنها سلامت رابطۀ جنسی برمی‌گردد.
نکات مهم دربارۀ مشکلات و اختلالات جنسی در زنان
- ناتوانی در لذت بردن یا عدم تمایل به شرکت در فعالیت‌های جنسی ممکن است نشانه‌ای از اختلالات جنسی باشد.
- واژینیسموس، بی میلی جنسی، اختلال در ارگاسم، آتروفی شدن واژن، اختلالات هورمونی، مسائل و موضوعات عاطفی و اختلالات روانی و شل شدن عضلات واژن انواع مشکلات و اختلالات جنسی به شمار می‌روند.
- رابطۀ جنسی در خانم‌ها بسیار بیشتر از آقایان به وضعیت روانی آنها برمی‌گردد. مثلاً اضطراب و افسردگی می‌توانند عملکرد خانم‌ها را در این زمینه دچار مشکل کنند و باعث شوند که خانم‌ها تجربۀ خوبی از رابطۀ جنسی و ارگاسم خود نداشته باشند.
- باورهای شخصی خانم نیز گاهی مانعی سر راه تجربۀ لذتبخش است. گاهی نیز تجارب قبلی ناخوشایند در رابطۀ جنسی می‌توانند در بروز مشکل در این زمینه نقش داشته باشند. یک نکتۀ مهم دیگر هم داشتن رابطه‌ای خوب با همسر است که برای خانم‌ها در یک زندگی مشترک و برای تجربۀ یک رابطه جنسی لذت بخش، اهمیت فراوان دارد.
- شما برای مشورت سریع و آسان با پزشکان متخصص می‌توانید از ویژگی کلینیک آنلاین اپلیکیشن هرلایف استفاده کنید. در حالی که امکان مطالعۀ مقالات علمی و مفید حوزۀ سلامت زنان برای شما مهیا می‌شود.
واژینیسموس، آتروفی واژن، اختلال در ارگاسم، اختلالات روانی، شل شدن عضلات واژن و اختلالات هورمونی از انواع اختلالات جنسی هستند.
آتروفی واژن، واژینیسموس، بیماری‌های عفونی مقاربتی، بیماری‌های کلیه و مجاری ادراری، نارسایی کلیه، بیماری ام اس، سرطان و معلولیت‌های جسمانی از محرک‌های جسمی هستند که باعث اختلالات جنسی می‌شوند.
روان درمانی، دارو درمانی، سکس درمانی، مشاورۀ روابط زناشویی و هورمون درمانی از راهکارهای رفع اختلالات جنسی هستند.
منابع:
