خانم‌ها از زمانی که بلوغ جنسی را تجربه می‌کنند با روند تغییرات علائم قاعدگی مواجه می‌شوند. این تغییرات به سبب برقراری تعادل هورمونی نسبی کاهش می‌یابند. به نحوی که اگر خانم‌ها از نظر جنسی و جسمی سالم باشند، پریود به برنامۀ منظم و قابل پیگیری تبدیل می‌شود.
با این وجود شاهد این موضوع هستیم که در گروهی از خانم‌ها علائم پریود به دلیل نوسانات هورمونی، بیماری‌ها، استرس، تغذیۀ نامناسب و داروهای مصرفی از روند طبیعی خود خارج می‌شود. این سؤال همچنان وجود دارد که آیا با افزایش سن علائم پریود تشدید می‌شوند؟ در پاسخ نیز می‌توانیم بگوییم، بله. افزایش سن همراه با تغییرات هورمونی، تجربۀ بارداری و پیش یائسگی با تشدید علائم پریود همراه هستند. در ادامۀ این بررسی همراه ما باشید تا تأثیر سن را بر شدت علائم پریود بررسی کنیم.
رابطۀ سن و علائم پریود چگونه است؟
رابطۀ سن و علائم قاعدگی در زنان به دلیل تغییرات هورمونی در طول زندگی باروری زنان، از جمله بلوغ، سال‌های دارای قدرت باروری، پیش یائسگی و یائسگی شکل می‌گیرد. در اینجا چگونگی تأثیر سن را بر علائم قاعدگی ذکر می‌کنیم.
دورۀ نوجوانی و علائم غیر قابل پیش بینی پریود
در آغاز بلوغ، نوسانات هورمونی باعث ایجاد تغییرات قابل توجهی در الگوی قاعدگی می‌شوند. طول دورۀ خونریزی، میزان خونریزی و فاصلۀ بین دو سیکل قاعدگی در این دوره به دلیل عدم تعادل هورمونی، معمولاً نامنظم هستند. علائم هم به همین شکل هستند.
تنظیم نبودن رابطۀ هیپوتالاموس و هیپوفیز و عدم تعادل شیمیایی مغز یکی از مهم‌ترین عوامل در این دورۀ سنی است. اما ترشح زیاد پروستاگلاندین‌ها در خون و تأثیر آنها بر گرفتگی و انقباضات عضلانی باعث احساس دردهای قاعدگی در همان چرخه‌های قاعدگی اولیه می‌شود.
سال‌های باروری
در فاصلۀ سنی ۲۰ تا ۴۰ سالگی، شرایط تغییر می‌کند. قاعدگی منظم و در بازۀ ۲۱ تا ۳۵ روزه خواهد بود و علائم با توجه به ابزارهای پیگیری قاعدگی (Period Tracking Tools) عموماً قابل پیش بینی هستند. به این ترتیب، می‌توان با کمک مسکن‌ها، داروهای هورمونی، مدیریت استرس و راهکارهای دیگر به کاهش ترشح هورمون پروستاگلاندین و کنترل درد قاعدگی پرداخت.
نباید فراموش کرد که با مصرف داروها، استرس، تغذیۀ نامناسب و عدم تعادل هورمونی در کنار سن باعث تجربۀ علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS)، سندرم پس از قاعدگی و اختلال دیسفوریای پیش از قاعدگی (PMDD)، علائم قاعدگی از جمله نوسانات خلقی، نفخ و خستگی ممکن است برجسته‌تر شوند.
علائم پیش از یائسگی
در اواخر چهل سالگی خانم‌ها در دورۀ پیش یائسگی به سر می‌برند. در این بازۀ زمانی پریودها نامنظم شده و گاهی با تأخیر همراه خواهند بود. از طرفی، نوسانات زیاد هورمون‌های جنسی استروژن و پروژسترون، خانم‌ها پریود سنگین‌تر و طولانی‌تری را در بعضی از سیکل‌های قاعدگی خود تجربه می‌کنند. علاوه بر این، علائم سندرم پیش از قاعدگی بدتر خواهند شد. به این معنی که نوسانات خلقی، تحریک پذیری و خستگی ممکن است به دلیل تغییر سطح هورمون تشدید شوند.
یائسگی و علائم پریود
و اما یائسگی! در فاصلۀ ۴۵ تا ۵۵ سالگی خانم‌ها یائسگی را تجربه می‌کنند. هنگامی که خانم‌ها ۱۲ ماه پیاپی خونریزی پریود را در سیکل قاعدگی خود نداشته باشند، پریود شده‌اند. اگرچه خونریزی پریود متوقف می‌شود، اما تغییرات هورمونی می‌توانند باعث گرگرفتگی، تغییرات خلقی و خشکی واژن شوند. هر خونریزی بعد از یائسگی باید ارزیابی شود، زیرا ممکن است یک مسئلۀ پزشکی را هشدار دهد.
افزایش سن و تشدید علائم قاعدگی
اکنون بهتر است نگاهی به تأثیر افزایش سن بر هر یک از علائم بیندازیم.
گرفتگی عضلات و انقباضات رحمی
گرفتگی عضلات و انقباضات رحمی که با دردهای شکمی و کمر یا لگن درد ظاهر می‌شوند، در نوجوانان و جوانان به دلیل سطوح بالاتر پروستاگلاندین‌ها که مسئول انقباضات رحمی هستند، شدیدتر رخ می‌دهند. در این شرایط، احساس درد طبیعی است و متأثر بیماری خاصی نخواهد بود. این در حالی است که بسیاری از زنان در سنین ۲۰ تا ۳۰ سالگی گرفتگی‌ها و انقباضات کمتری را تجربه می‌کنند. زیرا سطح هورمون تثبیت می‌شود. مگر اینکه خانم‌ها بیماری‌هایی مانند فیبروم، اندومتریوز و سندرم تخمدان پلی کیستیک را تجربه کنند.
در دهۀ چهل سالگی به دلیل نوسانات هورمونی پیش از یائسگی، خانم‌ها دردها، گرفتگی و انقباضات رحمی را بیشتر حس می‌کنند. در حالی که در زمان یائسگی، به دلیل کاهش هورمون‌های استروژن و پروژسترون، دردهای شکمی، گرفتگی‌ها و انقباضات رحمی به مقدار بسیار زیادی از بین می‌روند.
درد و حساسیت سینه‌ها
در طول سال‌هایی که خانم‌ها قدرت باروری دارند، به ویژه در دهه‌های ۲۰ و ۳۰ سالگی، حساسیت پستان‌ها امری شایع است و اغلب با تغییرات هورمونی چرخۀ قاعدگی ارتباط دارد. افزایش و کاهش سطح استروژن و پروژسترون قبل از قاعدگی می‌توانند باعث تورم و حساسیت در بافت پستان شوند. بارداری و شیردهی در این سال‌ها می‌توانند حساسیت را نیز افزایش دهند.
در دوره‌های پیش یائسگی که خانم‌ها در دهۀ پنجم زندگی خود جربه می‌کنند، نوسان هورمون‌ها، به ویژه کاهش استروژن، می‌تواند منجر به حساسیت نامنظم و گاهی شدید پستان‌ها شود. این موضوع می‌تواند برای برخی از زنان در این مرحلۀ انتقال غیر قابل پیش بینی و برجسته‌تر باشد.
پس از یائسگی، استروژن در سطح بسیار پایین‌تر تثبیت می‌شود، که اغلب باعث کاهش حساسیت دوره‌ای پستان‌ها می‌شود. با این حال، برخی از زنان ممکن است به علت عوامل دیگر مانند تغییرات وزن، داروهایی مانند درمان جایگزینی هورمون یا مسائلی مانند کیست تخمدان یا تغییرات فیبروکیستیک، حساسیت بیشتر پستان‌ها را تجربه کنند.
مشکلات گوارشی و نفخ
تغییرات مربوط به سن در هورمون‌ها به طور قابل توجهی بر مسائل گوارشی و نفخ، به ویژه در رابطه با چرخه‌های قاعدگی تأثیر می‌گذارند. نوسانات هورمونی، به ویژه در سطوح استروژن و پروژسترون، عوامل کلیدی هستند.
مشکلات گوارشی
افزایش پروستاگلاندین‌ها در دوران قاعدگی می‌تواند انقباضات روده را افزایش دهد و باعث اسهال یا مدفوع شل شود. برعکس، سطح پروژسترون بالا در فاز لوتئال ممکن است هضم را آرام کرده و منجر به یبوست شود. زنان با مشکلات گوارشی مانند (IBS یا IBD) اغلب علائم شدیدی را در چرخه‌های قاعدگی خود تجربه می‌کنند.
نفخ
نفخ ناشی از تغییرات هورمونی منجر به احتباس آب، تغییر در تحرک روده و افزایش تولید گاز می‌شود. استروژن می‌تواند احتباس مایعات را افزایش دهد، در حالی که کاهش پروژسترون با افزایش نفخ همراه است. این علائم درست قبل از قاعدگی به اوج خود می‌رسند و پس از چند روز در چرخۀ قاعدگی فروکش می‌کنند.
تأثیر سن بر علائم گوارشی
با افزایش سن زنان، به ویژه در دوران پیش از یائسگی، نوسانات هورمونی بیشتر می‌شوند و علائم گوارشی را تشدید می‌کنند. پس از یائسگی، در حالی که چرخه‌های قاعدگی متوقف می‌شوند، تغییرات دستگاه گوارش ممکن است به دلیل کاهش سطح هورمون‌های جنسی، با تغییر تحرک روده و حساسیت همراه باشند.
نوسانات خلقی از علائم قاعدگی
نوسانات خلقی تحت تأثیر تغییرات هورمونی در زندگی یک زن قرار می‌گیرند و شدت آنها می‌تواند با سن به دلیل تغییر در سطح استروژن و پروژسترون متفاوت باشد. برای مثال در دوران بلوغ، نوسان سطح هورمون (استروژن و پروژسترون) می‌تواند تغییرات خلقی چشمگیری ایجاد کند. علاوه بر این، مراکز عاطفی مغز در دوران نوجوانی به سرعت رشد می‌کنند و حساسیت به استرس و احساسات را افزایش می‌دهند.
در فاصلۀ سنی بیست تا چهل سالگی سطح هورمون‌ها تثبیت می‌شود، اما نوسانات خلقی اغلب قبل از قاعدگی (PMS) رخ می‌دهند. رویدادهای زندگی مانند فشارهای شغلی، روابط عاطفی و مرگ عزیزان می‌توانند تغییرات نوسانات خلقی را در دورۀ باروری خانم‌ها افزایش دهند. در حالی که دوران بارداری و شیردهی به نوبۀ خود با تشدید نوسانات خلقی همراه هستند. در پیش از یائسگی، نوسانات هورمونی (به ویژه کاهش استروژن) می‌توانند تغییرات خلقی را شدیدتر کنند.
پس از یائسگی، سطح هورمون در پایین‌ترین میزان خود تثبیت می‌شود و نوسانات خلقی چرخه‌های قاعدگی را کاهش می‌دهد. با این حال، برخی از زنان ممکن است افسردگی یا اضطراب مرتبط با پیری یا سایر تغییرات زندگی را تجربه کنند.
آیا افزایش سن علائم پریود را شدیدتر می‌کند؟
- تغییرات هورمونی، سلامت جسمانی، استرس و تغذیه از عوامل مؤثر بر تشدید علائم در گذر عمر هستند.
- با در اوایل بلوغ نوسانات هورمونی زیاد و دردهای قاعدگی کلافه کننده هستند. اما در دورۀ ۲۰ تا ۳۰ سالگی به دلیل ثبات تعادل هورمونی، سن باعث تشدید علائم نمی‌شود.
- در پیش از یائسگی و نوسانات هورمونی، تشدید علائم مختلف را مشاهده می‌کنیم. در یائسگی هم با قرار گرفتن در پایین‌ترین سطح خود و عدم افزایش قابل توجه علائم مواجه هستیم.
- البته ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک، فیبروم، اندومتریوز و همچنین تحمل استرس و فشار عصبی، شدت علائم پریود در خانمهای گروه‌های مختلف سنی را متفاوت می‌کند.
- با توجه به آنچه گفته شد، می‌توان انتظار داشت که با افزایش سن و تجربۀ عوامل مختلف مانند بارداری، بیماری‌های زنان و استرس، علائم پریود تشدید شوند.
- شما برای مشورت با پزشک متخصص می‌توانید از خدمات کلینیک آنلاین هرلایف استفاده کنید. در ضمن، مطالعۀ مقالات علمی و مفید هرلایف شما را در کسب اطلاعات بیشتر در حوزۀ سلامت زنان یاری خواهد داد.
مشاوره آنلاین با بهترین پزشکان زنان و زایمان
پرسش‌های متداول
خیر. سن همراه با تغییرات هورمونی، تجربۀ بارداری، شیردهی، پیش یائسگی، بیماری‌ها و استرس می‌تواند باعث تشدید علائم پریود شود.
خیر. گاهی به دلیل استرس زیاد به ویژه به خاطر پیری، ابتلا به بیماری‌های مختلف از جمله سندرم رودۀ تحریک پذیر و بیماری‌های شایع در سنین بالا و کاهش سطح استروژن و پروژسترون، خانمهای یائسه می‌توانند علائم پریود را شدیدتر حس کنند.
منابع:
