نامنظمی پریود نشانه چیست و تا چند روز طبیعی است؟

طبیعی است که چرخه قاعدگی خانم‌ها در سنین مختلف کمی از نظر طول دوره، متفاوت باشد و در نتیجه پریودهای نامنظم داشته باشند. البته برخی از دلایل دیگر نیز وجود دارند که روی این چرخه تاثیر می‌گذارند و باعث نامنظم شدن دوره می‌شوند؛ این دلایل بیشتر شامل استرس، مصرف برخی از داروها و شرایط مختلف سلامت جسمی است. با توجه به اینکه نامنظمی پریود در طولانی‌مدت می‌تواند عوارض بدی به‌همراه داشته باشد، باید هر چه سریع‌تر برای تشخیص و درمان اقدام شود. در این مقاله به بررسی دلایل نامنظم شدن پریودها، عوارض و روش‌های درمانی آن می‌پردازیم.

پریود نامنظم چگونه است؟

اگر چرخه قاعدگی فردی کوتاه‌تر از ۲۴ روز یا طولانی‌تر از ۳۸ روز باشد، یا اگر طول آن به‌طور قابل‌توجهی از ماهی به ماه دیگر متفاوت باشد، دوره‌ها نامنظم هستند. پزشکان به این الگوی نامنظم «Oligomenorrhea» می‌گویند.

طبیعی است که طول چرخه پریود ماهانه زنان از ماهی به ماه دیگر متفاوت باشد و این موضوع نشانه مشکلی در سلامت بدن زنان نخواهد بود. این موضوع خصوصا در مورد خانم‌ها در دوران بلوغ، دوران شیردهی یا نزدیک شدن به دوره یائسگی امری طبیعی است. 

بسیاری از عوامل دیگر نیز می‌توانند بر نظمی که پریود دارد تاثیر بگذارند که بیشتر شامل استرس، برخی داروها و شرایط سلامت روحی و جسمی است. بنابراین مواردی از این دست باعث نامنظمی پریود می‌شوند.

نمونه‌هایی از پریود نامنظم

• دوره‌هایی کمتر از ۲۱ روز و یا بیشتر از ۳۸ روز
• از دست دادن ۳ یا چند دوره متوالی
• جریان قاعدگی بسیار شدیدتر یا سبک‌تر از حد معمول
• دوره‌های طولانی‌تر از ۷ روز
• دوره‌هایی با درد شدید، گرفتگی عضلات و حالت تهوع یا استفراغ
• خونریزی یا لکه‌بینی بین قاعدگی، بعد یائسگی یا بعد از رابطه جنسی
• پُر شدن یک یا چند تامپون یا نوار بهداشتی در عرض یک ساعت

چه چیزی باعث نامنظمی پریود می‌شود؟

طبیعی است که چرخه قاعدگی برخی از خانم‌ها کمی از نظر طول متفاوت باشد که نتیجۀ آن نامنظمی پریود است. پریودهای نامنظم یا الیگومنوره می‌تواند به دلایل زیادی رخ دهد که بسیاری از آن‌ها به سطح هورمون ها در بدن زنان مربوط می‌شود.

استروژن، پروژسترون و هورمونی که محرک فولیکول است از جمله هورمون‌های اصلی تنظیم‌کننده چرخه قاعدگی هستند. اگر چیزی سبب شود این هورمون‌ها از حالت عادی خود خارج شوند، پریودها از روال منظم خود خارج شده و کمتر از ۲۴ روز یا بیشتر از ۳۸ روز طول می‌کشند.

پریودهای نامنظم گاهی شایع هستند و نمی‌توان گفت که اولین پریود نامنظم باعث ایجاد نگرانی شدید در بانوان می‌شود. خانم‌ها بعد از چند سال، دیگر با بدن خود آشنا شده و می‌دانند که اگر این نامنظمی پریود ادامه‌دار باشد، باید نگران بروز بیماری یا مشکلی در سلامتی خود باشند. 

در چنین شرایطی است که باید به پزشک متخصص یا مرکز درمانی مراجعه کنند. چون ممکن است پریودهای نامنظم نشانه یک بیماری زمینه‌ای باشد. عوامل زیادی باعث نامنظم شدن سیکل پریود و ایجاد تغییرات در دوره‌ آن می‌شوند. از جمله این علل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

تغییرات هورمونی

در دوران بلوغ، بدن دختران دست‌خوش تغییرات قابل‌توجهی می‌شود. این تغییرات ممکن است چندین سال طول بکشد تا هورمون‌هایی که دوره‌های پریود را تنظیم می‌کنند، به یک الگوی ثابت و منظم تبدیل شوند. تجربه این نامنظمی پریود جای نگرانی ندارد چون بدن دختران در حال تغییر است. 

• این موضوع می‌تواند با خونریزی‌های متغیر و دوره متفاوت بین هر پریود همراه باشد. این موارد علائم هیچ بیماری زمینه‌ای یا نگران‌کننده‌ای نیستند و این روند طبیعی بدن زنان است.
• پریودهای نامنظم یا الیگومنوره می‌تواند بعد از زایمان و در دوران شیردهی تا زمانی که هورمون‌ها بعد از بچه‌دار شدن به حالت قبلی برگردند باعث توقف در پریود نیز شود. پزشکان به این حالت آمنوره شیردهی می‌گویند.
• پریودها در دوران پیش از یائسگی، که اولین مرحله از یائسگی است نیز نامنظم می‌شوند. در این دوره، سطح هورمون‌ها کاهش پیدا می‌کنند. دوره‌های پریود بیشتر و بیشتر از یکدیگر دور می‌شوند تا زمانی که پریود فرد به‌صورت کامل متوقف شود. 

این اتفاق یک روال طبیعی در بدن خانم‌هاست. خانم‌ها با دانلود برنامه‌های دنبال‌کننده فرایند پریود، باروری و … می‌توانند خیلی راحت‌تر برای شروع این دوره آماده شوند.

شروع پیشگیری از بارداری

کنترل بارداری هورمونی که با مصرف قرص انجام می‌شود با توقف تخمک‌گذاری همراه خواهد بود. این بدان مفهوم است که فرد در مرحله استفاده از این داروها، پریود واقعی ندارد. در این شرایط فرد با مصرف قرص‌های ضدبارداری یا پیشگیری از بارداری که پزشک تجویز کرده است، مانع بارداری ناخواسته خواهد شد. در مقابل، هستند خانم‌هایی که اصلا پریود نمی‌شوند در حالی که برخی دیگر ممکن است دچار خونریزی‌های شدید شوند.

هنگامی که خانمی برای اولین بار قرص و دیگر روش‌های ضدبارداری مانند دستگاه هورمونی داخل رحم را شروع می‌کند، ممکن است در چند ماه اول خونریزی نامنظم یا نامنظمی پریود داشته باشد. پریودها ممکن است با گذشت زمان منظم‌تر شده یا حتی به‌طور کامل متوقف شوند.

توقف پیشگیری از بارداری

مانند شروع پیشگیری از بارداری، هنگامی که خانمی استفاده از روش‌های ضدبارداری یا کنترل بارداری را متوقف می‌کند، این موضوع می‌تواند منجر به پریودهای نامنظم شود. در هر صورت این مشکل زمان‌بر بوده و ممکن است تا چرخۀ هورمونی بدن دوباره مانند قبل شود، کمی زمان ببرد.

به‌طور معمول، خانم‌ها ۲ تا ۴ هفته پس از قطع قرص‌های ضدبارداری دچار خونریزی‌های نامنظم یا نامنظمی پریود می‌شوند. خونریزی بعدی آن‌ها، پریود خواهد بود. این تغییرات حتی ممکن است تا ۳ ماه نیز به‌طول انجامد و خانم‌ها یک الگوی منظم نداشته باشند. خانم‌هایی که قبل از شروع کنترل بارداری هورمونی قاعدگی نامنظم داشتند، ممکن است پس از قطع استفاده از آن دوباره به چرخه نامنظم برگردند. در این شرایط ممکن است خانم‌ها به درمان نیاز داشته باشند. این اختلالات گاهی طبیعی است و گاهی نیازمند آزمایش و بررسی خواهد بود.

یک بیماری مزمن مانن سلیاک

برخی از مشکلات سلامت مزمن، به‌ویژه بیماری سلیاک و دیابت، گاهی اوقات منجر به بی‌نظمی قاعدگی می‌شوند. بیماری سلیاک یک بیماری خودایمنی است که بر سیستم گوارش تاثیر می‌گذارد. زمانی‌که افراد مبتلا به سلیاک، گلوتن مصرف می‌کنند، سیستم ایمنی بدن آن‌ها با حمله به پوشش روده کوچک واکنش نشان می‌دهد. 

هنگامی که روده کوچک آسیب ببیند، توانایی بدن برای جذب مواد مغذی مختل خواهد شد. این موضوع می‌تواند منجر به سوءتغذیه شده که بر تولید طبیعی هورمون در بدن تاثیر می‌گذارد که یکی از عوارض آن، بی‌نظمی قاعدگی خواهد بود.

آمنوره

آمنوره زمانی است که قاعدگی یک خانم برای ۶ ماه یا بیشتر متوقف شده باشد. این موضوع در دوران بارداری امری طبیعی است اما می‌تواند نشانه یک بیماری زمینه‌ای مانند موارد مختلف باشد. مشکلاتی که بر سیستم هورمونی تاثیر می‌گذارند می‌تواند شامل یک تومور نیز باشد، پس باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.

ورزش شدید و سنگین

ورزش شدید و سنگین می‌تواند منجر به پریودهای نامنظم شود. این موضوع بیشتر در کسانی دیده می‌شود که چندین ساعت در روز تمرین می‌کنند. چون در ورزش‌های شدید بیشتر از آنچه دریافت کرده‌اید کالری می‌سوزانید، بدن با تغییراتی مواجه می‌شود که یکی از عوارض آن نامنظم شدن پریود است.

وقتی کالری زیادی می‌سوزانید، بدن شما انرژی کافی برای کار کردن تمام سیستم‌هایش ندارد. تمرینات شدیدتر می‌تواند ترشح هورمونی را افزایش داده و می‌تواند بر قاعدگی تاثیر بگذارد. معمولا وقتی شدت تمرین را کاهش می‌دهید یا کالری دریافتی خود را افزایش می‌دهید، پریودها به‌حالت عادی برمی‌گردند.  

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) وضعیتی است که در آن کیسه‌های کوچک پُر از مایع به‌نام کیست در تخمدان ها خانم‌ها شکل می‌گیرد. این سندرم باعث افزایش سطح تستوسترون می‌شود که می‌تواند از تخمک‌گذاری و قاعدگی فرد جلوگیری کند یا آن را به تاخیر اندازد.

اختلالات اشتها یا کاهش شدید وزن

بی‌اشتهایی عصبی، پُرخوری عصبی و اختلال پُرخوری از جمله مواردی است که می‌تواند باعث نامنظمی پریود شود. اگر خانمی کاهش وزن شدید را تجربه کرده باشد، این احتمال وجود دارد که دچار پریودهای نامنظم شود. اختلالات اشتها نشانه‌هایی دارد که باید به دقت ردیابی شده و برای درمان نیز اقدام شود. از جمله نشانه‌های این اختلالات که باعث تاخیر در پریودی و پریودهای نامنظم می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• محدودیت شدید غذا یا کالری دریافتی
• حذف بی‌رویه گروه‌های غذایی از رژیم غذایی مانند کربوهیدرات‌ها
• روزه‌ گرفتن و به‌دنبال آن پُرخوری
• خوردن مقدار زیادی غذا با وجود گرسنه نبودن
• ورزش‌های بیش‌ازحد و سنگین

اندومتریوز

اندومتریوز وضعیتی است که در آن سلول‌هایی که معمولا در داخل رحم رشد می‌کنند، خارج از این محیط شروع به رشد خواهند کرد. این سلول‌ها پوشش داخلی رحم را تشکیل می‌دهد و با هر سیکل پریودی، ضخیم شده و ریزش می‌کنند. هنگامی که این سلول‌ها در جای دیگری رشد کنند، این ضخیم شدن و ریزش چرخه‌ای، باعث درد قابل توجهی خواهد شد. از جمله علائم اندومتریوز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• دوره‌های سنگین
• عبور لخته‌های خونی بزرگ
• خونریزی بین قاعدگی
• مشکلات باردار شدن و ناباروری

بیماری تیروئید

تیروئید هورمون‌هایی تولید می‌کند که بر متابولیسم، ضربان قلب و سایر عملکردهای اساسی تاثیر گذاشته و باعث بروز مشکل می‌شود. این موضوع باعث تاخیر در پریود شده و همچنین روی کنترل زمان تخمک‌گذاری و پریود تاثیر می‌گذارد که منجر به نامنظمی پریود خواهد شد.

افرادی که مبتلا به اختلال پُرکاری تیروئید هستند، بیش‌ازحد هورمون تیروئید تولید می‌کنند. این در حالی است که افراد با مشکل کم‌کاری تیروئید به‌اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نمی‌کنند. این مشکلات عامل اصلی در پریودهای نامنظم یا همان نامنظم شدن پریود خواهد بود.

بیماری تیروئید می‌تواند پریودها را سنگین یا سبک کرده و باعث تغییر در تکرار آن‌ها شود. بزرگ‌ترین مشکلی که این بیماری ایجاد می‌کند، توقف فرایند تخمک‌گذاری است که مرحله‌ای مهم در طول زندگی بانوان است.

عوارض نامنظمی پریود چیست؟

پریودهای نامنظم معمولا خطرناک نیستند، با این حال، بی‌نظمی مداوم یا طولانی‌مدت ممکن است خطراتی به‌همراه داشته باشد که در ادامه بررسی خواهند شد.

کم‌خونی ناشی از فقر آهن

خون حاوی آهن است و اگر قاعدگی‌های سنگین یا مکرر داشته باشید، ممکن است خون زیادی از دست بدهید که باعث کمبود آهن خواهد شد.

ناباروری

پریودهای نامنظم می‌تواند ناشی از عدم تخمک‌گذاری باشد، یعنی درست زمانی‌که بدن تخمک آزاد نمی‌کند. این موضوع می‌تواند به‌مفهوم بروز مشکل در باردار شدن فرد باشد.

پوکی استخوان

تخمک‌گذاری منبع استروژن است که به قوی نگه داشتن استخوان‌ها کمک خواهد کرد. اگر فردی اغلب تخمک‌گذاری نکند، ممکن است به‌دلیل داشتن استروژن کمتر در معرض خطر بیشتری برای پوکی استخوان باشد.

بیماری‌های قلبی و عروقی

به‌طور مشابه، کمبود استروژن می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش دهد.

هیپرپلازی آندومتر

اگر خانمی بدون اقدام برای درمان برای مدت طولانی پریودهای نامنظم داشته باشد، ممکن است خطر هیپرپلازی آندومتر افزایش پیدا کند، یعنی زمانی‌که پوشش رحم به‌طور غیرعادی ضخیم می‌شود. این امر خطر ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش خواهد داد.

توصیه‌هایی برای درمان نامنظمی پریود که باید به آن‌ها توجه کنید

پریودهای نامنظم می‌تواند به یک دارو یا وضعیت سلامتی مربوط باشد. پریودهای نامنظم در کنار علائم دیگری مانند درد در لگن نیز رخ می‌دهد، البته در برخی موارد ممکن است فرد باردار باشد. اگر علت زمینه‌ای وجود داشته باشد، پزشک با معاینه و انجام آزمایش آن را تشخیص داده و برای درمان، دارو تجویز خواهد کرد. 

توجه کنید که روش درمان به علت بی‌نظمی پریود بستگی دارد. اما در ادامه توصیه‌هایی آمده که به درمان کمک خواهند کرد. در هر صورت باید با یک متخصص مشورت کنید.

رسیدن به وزن مناسب

کمبود چربی بدن یا لاغری بیش‌از اندازه و داشتن چربی اضافی بدن می‌تواند بر قاعدگی تاثیر گذارد. برای برخی از افراد مبتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک و فیبروم که وزن بالاتری دارند، کاهش وزن می‌تواند سطح انسولین را کاهش دهد. حفظ وزن به کاهش سطح تستوسترون و افزایش احتمال تخمک‌گذاری کمک خواهد کرد.

تغذیه درمانی و بهبود سبک زندگی

اگر فردی بخواهد وزن کم کرده یا وزن خود را افزایش دهد یا بیماری زمینه‌ای داشته باشد که بر تغذیه او تاثیر می‌گذارد، ممکن است نیاز به تغذیه درمانی و بهبود سبک زندگی داشته باشد. برای این کار می‌توانید از یک متخصص تغذیه کمک بگیرید.

حفظ سلامت روان

اگر پریودهای نامنظم یا نامنظمی پریود با استرس، اضطراب، افسردگی یا اختلال خوردن غذا همراه باشد، پزشک متخصص ممکن است داروهای لازم را تجویز کند.

داروها

بسته به علت زمینه‌ای نامنظم شدن پریود، افرادی که پریودهای نامنظم دارند ممکن است از داروهای خاصی استفاده کنند که پزشک آن‌ها را تجویز کرده است. برای مثال پزشک ممکن است برای افراد مبتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک برخی از داروهای اولیه را تجویز کند تا با درمان این بیماری مشکل پریودهای نامنظم نیز برطرف شود.

پریودهای نامنظم چه تاثیری بر بارداری دارند؟

قاعدگی نامنظم گاهی اوقات می‌تواند باردار شدن را دشوارتر کند، زیرا زمان تخمک‌گذاری فرد نیز ممکن است نامنظم باشد. افرادی که پریود نمی‌شوند ممکن است ماه‌هایی هم تخمک‌گذاری نداشته باشند. بااین‌حال این مشکل به‌آن معنا نیست که بارداری غیرممکن است. ردیابی زمانی‌که فرد در حال تخمک‌گذاری است می‌تواند کمک بزرگی باشد. بنابراین دوره‌های پریودی خود را ردیابی کرده و آن را یادداشت کنید یا از اپلیکیشن هرلایف استفاده کنید. باید الگوها را بررسی کنید تا بتوانید اطلاعات لازم را در اختیار پزشک قرار دهید.

با نظارت بر مخاط دهانه رحم می‌توانید نزدیک شدن به دوره تخمک‌گذاری را بررسی کنید. در این دوره مخاط دهانه رحم افزایش پیدا کرده، لغزنده، شفاف و کشدار می‌شود. یکی دیگر از روش‌ها، استفاده از کیت‌های پیش‌بینی تخمک‌گذاری است.

تمامی این روش‌ها باید زیرنظر پزشک متخصص انجام شود تا علاوه‌بر تعیین علت دقیق نامنظمی پریود، روش درمانی مناسب نیز انتخاب شود.

نامنظمی پریود و سلامت زنان

پریودهای نامنظم و تغییرات دوره‌ای در طول چرخه، طبیعی است. با این حال اگر برخی از خانم‌ها به‌طور منظم چرخه‌های بسیار کوتاه یا طولانی داشته باشند، ممکن است بر چرخه قاعدگی آن‌ها تاثیر گذاشته و نامنظمی پریود را منجر شود. دلایل موقت این بی‌نظمی می‌تواند شامل استرس، تغییرات طبیعی هورمونی و شروع یا توقف روش‌های کنترل بارداری باشند. 

همان‌طور که در این مقاله مطالعه کردید، بی‌نظمی‌های مکرر پریود می‌تواند عوارض زیادی داشته باشد، بنابراین اگر این بی‌نظمی‌ها طولانی و ادامه‌دار بودند، باید هر چه سریع‌تر با پزشک متخصص ملاقات کنید.